Çağdaş Dünya Edebiyatı - 10. sayfa

Pnin’in baş kişisi Profesör Pnin, Lolita’nın Humbert Humbert’i gibi, Solgun Ateş’in Kinbote’u gibi, Vladimir Nabokov’un yerinden yurdundan kopmuş kahramanlarından biridir. Amerikan üniversitelerinden birinde Rus Dili ve Edebiyatı dersleri vermektedir. Pnin bu ‘yeni’ dünyada şaşkındır. Eski Dünya’dan yenisine taşıdığı anıları arasında sevdiği ama aşkına karşılık vermemiş bir eş ve onun oğlu, yürekten sevdiği anadili, eski tarz bir mizah, eski tür bir zerafet, bazı entelektüel ve dilsel incelikler, kimileri kahkahalara yol açan köklü alışkanlıklar vardır. Pnin, diretmeleri, tutturmaları, hayatla ilgili ‘miyopluğu’ içinde günü geçmiş ve komik bir karakter gibi görünür. Ama Nabokov bütün benzer karakterleri gibi, bu şaşkın roman kişisi aracılığıyla da okuru kendi şaşalamaları, kendi çıkmazları hakkında düşündürmek ister.

Jonathan Ames, ilk romanı Gece Gibi Geçiyorum’da farklı bir duyarlığın sözcülüğünü yaparak yetenekli ve yetkin bir yazar olduğunu kanıtlamıştı. Bu kez New York’ta yine farklı bir yaşantıyı, 26 yaşındaki Louis Ives il 70’lerindeki Henry Harrison’un dostluklarını konu alan yazar, bu aykırı ikili arasındaki ikircikli, mahcup, ama alabildiğine dürüst ve içten yakınlaşmayı ironik ve eğlenceli bir üslûpla anlatıyor.

Almanya’da havanın ‘puslanmaya’ başladığı yıllar. İdeolojik cepheleşmeler giderek keskinleşmiş, şehir faşistlerin iktidarına doğru sürüklenmektedir. SA milisleri şehre hâkim olmaya başlamış, sosyalistler, komünistler ve anti-faşistler arasında gerginlik gün be gün tırmanmaktadır.

Emil Tode, ülkesinin “Ulusal Kitap Ödülü”nü kazandığı bu ilk romanında Estonyalı bir gencin, birinden kaçmaya diğerine dahil olmaya çalıştığı iki dünyayı ayıran sınırda yaşadıklarını anlatıyor.

İngilizlerin kadri sonradan bilinen yazarı Barbara Pym’in Türkçe’deki ikinci romanı. İlk romanı Kusursuz Kadınlar’daki gibi, bu romanında da kadın dünyasını anlatıyor, Barbara Pym.

Orman Cini, Burada Rusça Konuşulur, Sesler, Kanat Çarpması, Tanrılar, Talihin İşi, Liman, İntikam, Lütuf, Bir Günbatımının Ayrıntıları, Fırtına, La Veneziana, Bachmann, Ejderha, Noel, Rusya’ya Hiç Gitmeyen Mektup, Kavga, Çorb’un Dönüşü, Berlin Rehber... TOPLU HİKAYELER1

Bilimkurgu edebiyatın ‘duayeni’ Polonyalı yazar Stanislaw Lem’den ilginç -hem de hayli ilginç- bir roman daha... Hayat çizgilerinin onları Napoli’de buluşturduğu onbir erkek. Ortak özellikleri, 40-50 yaşlarında, uzun boylu, atletik yapılı olmamaları ve İtalyanca bilmemeleri.

Okurların ilk kez Yedek Anahtar (İletişim, 1998) adlı romanı ile tanıştığı Amerikalı yazar Jane Smiley’den modern bir “Kral Lear” uyarlaması. Başarılı bir prodüksiyonla bir filme de (Aile Bağları) konu olan Bin Dönüm, yazara Pulitzer Ödülü ve National Book Critics Circle Ödülü’nü kazandırmıştı. Orta Amerika’da devasa bir çiftlik...

Çağdaş Yunan edebiyatının önde gelen isimlerinden olan Rea Galanaki, tarihsel olaylara dayanan bu romanında, İsmail Ferik Paşa´nın hayatı üzerinden, ulusal kimliklerin kuruluşu ve çatışan aidiyetler meselesini işliyor. Yunan bağımsızlık Savaşı sırasında Girit´te esir alınıp devşirme olarak Mısır´a getirilen ve burada cihadiye serdarlığına kadar yükselen İsmail Ferik Paşa, doğduğu yerlere yıllar sonra bu kez, kendi soyundan insanların çıkarıldığı bir isyanı bastırmak üzere dönüyor.

Göçmenler, sıradışı bir Avrupa romanı. W.G. Sebald, gerçek hikâyelerden yola çıkarak, yüzyılın başından günümüze, odağında insan ilişkilerinin olduğu, bildiğimizden farklı bir Avrupa tarihini resmediyor. Orta sınıfa mensup, iki büyük savaşın ortasında kalmış, Almanya’dan ve Doğu Avrupa’dan İngiltere ve Yeni Dünya’ya göç eden ailelerin dramatik öyküleri...

Nehrin Dönemeci, okurların Gerillalar ve Taklitçiler ile tanıdığı Trinidad asıllı İngiliz yazar V.S. Naipaul’un Türkçe’deki üçüncü ve eleştirmenlere göre de “en güzel” romanı... Ünlü yazar, yine, çok iyi bildiği Afrika’yı anlatıyor bu romanında.

Jeroen Brouwers, Endonezya doğumlu Hollandalı bir yazar. Çocukluğunun bir dönemini Java’daki bir Japon temerkuz kampında yaşadı. Otobiyografik bir roman olan Damıtılmış Kırmızı’da çocuk gözüyle İkinci Dünya Savaşı’nı anlatıyor. O dönemdeki adı Batavia olan Endonezya, bir Hollanda sömürgesidir. Romanın dört yaşındaki küçük kahramanı, büyükannesi ve kızkardeşiyle birlikte iki yılını Japon toplama kampında geçirir.

Borges ve Yazma Üzerine, Güney Amerika edebiyatını olduğu kadar çağdaş dünya edebiyatını da etkilemiş büyük yazar J.L. Borges´in Kurmaca, Şiir ve Çeviri üstüne düşüncelerini kapsayan bir Borges elkitabı ya da bir Borges okuma kılavuzu niteliğinde. Yazar, öncelikle genç yazar adaylarına seslenirken yazarlık uğraşının sorunlarına ve sorumluluklarına eğiliyor.

Lem “zaman”ı sorguladığı bu romanında,uzay gemisi zamanıyla on, dünya zamanıyla yüz yıl sonra yeryüzüne dönen bir astronotun karşılaştığı “yeni dünya”da yaşadığı uyumsuzlukları tasvir ediyor. İnsanın doğasındaki şiddetin yokedilmesi için uygulanan yeni şiddetin adı, “betrize edilmek”tir.

Arturo Pérez-Reverte İspanyol edebiyatının son yıllarda yetiştirdiği en önemli yazarlarından biri, belki de birincisi. Yalnız ülkesinde değil, Avrupa ve Amerika’da da bir hayli ünlü ve popülaritesi her geçen gün artıyor; tabiî ki kitaplarının satışı da... Geçtiğimiz yıl Jean Monnet Avrupa Edebiyatı Ödülü’nü kazanan Reverte’nin İspanyolca adıyla “El club Dumas"ı, bugüne kadar 12 dile çevrildi.

Bu kitabı küçük bir sözlükle sunuyoruz; çünkü bilimkurgu edebiyatının usta yazarı bize öyle “yeni bir dünya” sunuyor ki, onu da bu sözlüğün yardımı olmadan anlamamız bir hayli zor olacak. Öykü, bir uzay gemisi ile mürettebatının “organik” ilişkisi çerçevesinde gelişir. “Yenilmez” gemisinden inenler, bir şehrin harabeleriyle karşı karşıya olduklarını sanırlar; yıkılmış “bina”larda yok olan bir hayatın izlerini bulduklarını düşünürler.

Talihli Jim, İngilizler’in ödüllü yazarı Kingsley Amis’in ilk romanı. 1954’ te yayımlanan bu roman son kırkbeş yılın klasikleri arasında yerini alırken, Amis’e de modern edebiyatın en çok okunan yazarlarından biri olma unvanını kazandırdı. Romanın “baş aktörü” Jim Dixon, taşradan büyük kente gelen bir akademisyendir.

Tutkulu bir akustik uzmanı. Dünyayı kulağıyla algılıyor, seslerle düşünüyor, duyduğu en ufak tıkırtıdan anlamlar çıkartıyor. Hayattaki tek arzusu, duyduğu her tınıyı kaydetmek. Yaşadığı dönemde o kadar çok ses var ki... Naziler’in orkestra şefliğinde 2. Dünya Savaşı’nı yaşıyor; üstelik devlet hizmetinde.

Jane Smiley’yi önce sinemaseverler tanıdı Türkiye’de. Yakında yayımlayacağımız A Thousand Acres (Bin Dönüm) adlı romanı, geçtiğimiz sezon gösterilen ve bir hayli ilgi gören, Aile Bağları adıyla vizyona giren filme konu olmuştu. Pulitzer ve National Book Circle Ödülü’nü birlikte kazanma başarısını gösteren ender yazarlardan biri olan Jane Smiley Yedek Anahtar’da bir cinayetin anatomisini çizerken, bu cinayetle parçalanan hayatları anlatıyor.

Elsa Hiu bir gazeteci, ayrıca yazar ve de radyo programcısı. Bunlara ilaveten, “Barış ve Türk-Yunan Dostluğu İçin Egeli Gazeteciler Hareketi”nin bir üyesi. “Karşı yaka”da yaşıyor. Ama aklı, gönlü ve de kulağı, “karşı yaka”da doğsa ve büyüse de, “bu yaka”da doğan ninesinin öyküleriyle dolu.

Okurun ilk kez tanıştığı Kuzey İrlandalı yazar Seamus Dean, haklı bir üne kavuştuğu bu romanında, düşle gerçek arasında, korku ve sırların içinde yaşayan bir aileyi anlatıyor. Fianna savaşçıları, Grianan Kalesi, Kayıplar Tarlası, Donegal’deki ev...

Umut, Fransız yazar André Malraux’nun İspanya İç Savaşı’yla ilgili eseri.

Yine bir Lem klasiği ile karşı karşıyayız. Hem de yepyeni; Türkçe’de ilk kez yayımlanıyor. Kurgusu kadar, dilin de mükemmel kullanıldığı bu kitapta Lem, temel dilbilim ve anlambilim kuramlarından yararlanıyor. Kahramanımız, “Özel Görev” için seçilmiş özel biridir. Görev’in tebliğ edileceği binaya girer ve...

Geçen yıl, Gerillalar’ı yayımlarken, Naipaul için şöyle demiştik: “Kitaplarındaki imzayla V.S. Naipaul, tam adıyla Vidiadhar Surajprassad Naipaul, Trinidad’dan İngiltere’ye, oradan dünyanın dört bir yanına ve çoğunlukla mazlumların, mağdurların ses verdiği ülkelere uzanan bir hayatın yazarı. Gezi, izlenim, araştırma, roman... Naipaul’un farklı türlerdeki eserleri, keskin bir zekânın süzgecinden geçmiş, ustaca anlatılmış çarpıcı gözlemlerde buluşur. O gözlemler farklı coğrafyalara dağılır.”