Türkçe Edebiyat - 20. sayfa

“Her insanın popüler bir dergideki basit bir test gibi çözülüp, gazetedeki bir kupon gibi işaretli yerlerinden dikkatlice kesilerek saklanmayı dilediği anlar olmuştur. O da bunu diledi. Baktı ki sadece istemekle olmuyor, yanı sıra bir şeyler yapması gerek, o zaman durup düşündü. Gördü ki çözüm önünde: Yazmak...” Rastgele seçtiği adreslere mektuplar yazan genç bir adam o : Her adrese farklı bir yanını, kendisiyle ilgili anlatmak istediğini yazıyor.

“O gün, Hamidiye Kız Lisesi'nin olduğu sokakta, bilaistisna herkes; fırıncı, bakkal, mantıcı, kedisiyle gezen şallı kadın, Hakk’ın rahmetine kavuşmayı bekleyen Şemsi Efendi, öğretmenler, bahçedeki çiçekler; Esengül Sokak, Seray Apartmanı’nın bacasından bir ateş topunun göğe yükseldiğini gördü. Ama kimse bu konuda konuşmadı. Konuşsaydı da, kimsenin kimseye inanmadığı bir dünyada, buna hiç kimse inanmazdı.”

Toprak Işık yeni kitabı Azgın Tekeler’de, orta yaşa gelmiş, biraz da üstüne çıkmış erkekleri anlatıyor. Kendilerinden genç kadınlarda, kaybettikleri gençliklerini tekrar bulma sevdasına kapılan bu erkeklerin cinsellik takıntıları ve çapkınlıkları, Toprak Işık’ın kalemiyle güçlü bir mizah anlatısına dönüşüyor

Türkiye, Batı’ya bağımlılığında, edilgenliğinde, aşağılık kompleksinde, başka birçok ülkeden farklı değil. Farkı, iç çekişmelerinden kurtulup evrensel değerlerin benimsenmesinde dünyaya öncülük etmesi olabilir. Yeni oluşan dengeler açısından kritik ve belirsiz bir noktadayız. Türkiye’yi Rusya, Çin ya da İslâm cephesinde görmek isteyenler de var, Vatikan’ın yoldaşlık yaptığı Avrupa-ABD cephesinde görmek isteyen de.

İnsan Kısım Kısım, Yer Damar Damar’la, Hatice Meryem bizi, Kozluklu sıradan bir ailenin evine misafirliğe çağırıyor. Bu; dilli güllü Zümrüt’le dilini yutmayı düşleyen Elmas’ın, pikabına çocukları doldurduğu gibi ailesini pikniğe götüren Cavit’le bir türlü bir baltaya sap olamayan Coşkun’un ve diğerlerinin hikâyesidir.

“Bir şey sunulmuştu bana, bir hediye, bir meyve. Ama ben o meyveden tadamadım, gök erik gibi kaldı avcumda dünya. Şimdi ben uykusuzum, yalınayağım, kendimle meşgulüm. Kapımın önünde boş peynir tenekeleri, yağmur suyu biriktiriyorum. Kendi kendime, sanatçı tecrübe edinemeyen insandır, diyorum, bu dünyada hiçbir tecrübesi olmayan insandır ama şimdi sen karala bunun üstünü, yırt sen bunu, olmadı çünkü, olmadı işte. Nafile.”

Bugün, 19. yüzyılın İstanbulu’nda yaşayan ve hayatındaki hiçbir şeyi asla değiştirmeyen bir dede; eskinin solcusu, şimdinin liberali veya aynı anda bütün ideolojilerin temsilcisi olan bir oğul; yirmi dört yaşında, hissettiklerini bir yağlıboya tabloya döktüğünde ortaya sadece simsiyah resimler çıkaran bir torun... Yıllar geçtikçe değişen şehir yaşamı, aynı ailenin erkeklerinin hayatlarını nasıl değiştirir?

Neden yaşadıklarını anlamaya çalışan üç adam... İnsana dokunan maharetli bir anlatım ve kederli bir mizahla resmedilen kibirli, kibrinden pişman olan erkekler ve sadakatsiz hayalleriyle kadınlar... İtaat ve isyanı anlatan, zamanı arayan, Kalenderileri konuşturan bir Anadolu romanı. İpek kadar yumuşak ve ipek kadar güçlü.

Behzat Ç. ve ekibi, kötü bir Renault Toros’la Sakarya Caddesi’nden Ayaş’a kadar altını üstüne getiriyor Ankara’nın.

Orhan Pamuk, 2006'da Nobel Edebiyat Ödülü'nü Türkiye'ye getiren ilk yazar oldu. Kitapları elli altı dile çevrilen, yazarlık serüveninin başlangıcından bu yana hem yoğun bir ilginin hem de tartışmaların odağı olan Pamuk hakkında, bu ödülden sonra, eserleriyle ilgili olmayan yorumlar katlanarak arttı. Bu kitap yeniden, yazarı, yarattığı edebi dünya içinde görme ve gösterme çabalarının bir ürünüdür.

Eflâtun rengi hayaller kuran bir “suskun”un sözleridir, bu roman. İşittiğini gören, gördüğünü dinleyen, dinlediğini sessizliğin büyüsüyle sırlayan ve tüm bunların görkemini hikâye eden bir adamın alçakgönüllü dünyasına misafir olacaksınız, satırlar akıp giderken. O ise, muzip bir tebessümle size eşlik edecek, sessizce... Sayfaları birer birer tüketirken, benzersiz erguvanî düşlerin “gerçekliği”nde semâ edeceksiniz ve bu düşlerden âdeta başınız dönecek.

Dünyanın neresinde, ne zaman doğmuşsak doğalım, annelerimiz, babalarımız, dinlerimiz, devletlerimiz bize bir geçmiş giydiriyor. Onlar giydirdikçe biz de ha babam giyiniyoruz. Çoğumuz, geçmişin elbiselerini günümüz terzilerinin dikmesini yadırgamadan kabullenmekle kalmayıp, elbiselerimizi bedenimizden ayırt bile edemiyoruz. Tarihimize nasıl baktığımızı gözden geçirdiğim bu kitapta kendimizi yargılamamızı yargılıyorum. Tarihimize bakıp “Biz buyuz,” diye sunulanları sorguluyorum.

"Ölümünden iki yıl önce babam kendi yazıları, el yazmaları ve defterleriyle dolu küçük bir bavul verdi bana." Orhan Pamuk 2006 yılı Aralık ayında, Nobel Edebiyat Ödülü'nü alırken "Babamın Bavulu" adlı bir konuşma yaptı. Pamuk'un otuz iki yıllık yazarlık çabasının ruhunu içtenlikle yansıtan bu duygulu konuşma, bütün dünyada derin yankılar uyandırdı.

İstanbul’da, Orhan Pamuk hem yirmi iki yaşına kadarki kendi hayat hikâyesini hem de kendi bildiği İstanbul şehrinin ilginç hikâyesini bir roman tadıyla birleştirerek okura sunuyor. Pamuk’un kendini “ben” olarak ilk hissedişinden annesine, babasına, ailesine yönelen hikâye, bir hüzün ve mutluluk kaynağı olarak İstanbul sokaklarına açılıyor.

Yalnızlık herhalde, bir insanın saklamayı düşündüğü en son şey olmalıdır. Fakat yine de konuşulsun istemezsiniz. Size öyle öğretilmiştir, ayıptır çünkü yalnızlık. Yekten "deli" diyen de olur, "Bakma sen, bugünlerde en düzeyli ilişki, yalnızlık aslında" derken gözlerinize "Seni aklına çaktığımın manyağı seni, kimbilir ne arızan var ki, kimselerle geçinememişsin, ısırsa bana da bulaştırır mı acaba" gibisinden bakan da.

Kızılay, Sakarya Caddesi, SSK İşhanı, Dil-Tarih, Atakule, öğrenci evleri... ve Emniyet... Cinayet Masası. Behzat Ç., "yeni müktesebata" uyum sağlayamamış, lambur lumbur, "dişli" bir başkomiser. Müzik dinlemez, polis telsizi dinler. Kitap okumaz, gazeteye spor sayfasından başlar. Herhangi bir siyasi görüşü yok. "İçimizden birinin" üçüncü sayfa haberlerine yansımış hali gibi, adı bile tam değil.

Toprak Işık, üçüncü öykü kitabında, yine mizah damarını işliyor. Onun öykülerinde, harcıâlem 'komiklik' veya 'sululuk' ile has mizah edebiyatı arasındaki köklü ayrımı fark ediyor; 'iyi' mizahın 'iyi' edebiyat olduğunu hatırlıyorsunuz. Gündelik hayatın olağanlığı içinde akıp giden, ancak yakından bakınca, tersten bakınca, zekâyla bakınca görülen mizahın arkeolojisini yapıyor Toprak Işık.

Bu kitabın takma isimle yazıldığı düşünüldü. Bunun haberi bile hazırlandı. Son anda gazetenin yazıişleri müdürü yazarın adını bilinmeyen numaralara sormayı önerdi. Uydurma olduğu düşünülen isimde, Şebnem İşigüzel diye birisi vardı. Hanene Ay Doğacak ilk kitabıydı. Aynı yıl Yunus Nadi Ödülü'nü alacak, çok okunacak, çok sevilecekti.

Yıllar önce Ankara'da güneşli bir Nisan günü. Can erik çıkmış ki, Dikmen'de ısırsan, kütürtüsü Çinçin'de duyuluyor. Erik bahçesine dalmışız gibi, bir yandan erikleri dişliyor, öbür yandan derneğin Rüzgârlı Sokak'taki binasında yarınki Nato'ya Hayır Mitingi'nin pankartlarına son halini veriyoruz. İçtiği sigaradan değil, boyundan lakabını alan Uzun Maltepe, o yıllarda başka rengimiz olmadığı için yüzü sarı, gözü kırmızı boya içinde yalvarıyor: "Ağbi bunun kralı 'Nato Kafa Nato Mermer' olur, bırak pankartı ellerimle parlatayım."

Yorulmadan, bıkıp usanmadan umutlarının peşinde koşan bir aileye mensup üç kuşağın öyküsü... Sıkışıp kaldıkları hayatı aşan aşklar, tutkular... Bu uğurda katlanılan sıkıntılar, yokluklar... Her bir kuşakta binbir zahmetle katedilen yollar, başarılar... SES, kaçınılmaz gerçeği yani geleceği, Türkiye'nin doğu ucunu mekân tutmuş, karların ve yoksulluğun esaretindeki bir sınır köyünün en fakir ailesinin kızına fısıldar: Onu seçmiştir... 'Gelecek' o tahammülü zor yükünü genç Gülbahar'ın omuzlarına terk eder.

Şehri ve insanları tanımak için mütevazı bir rehber.

"Direnen insan özgürlük tutkusunu koruyabiliyordu. Günümüzün edilgen insanı kendisine sunulan özgürlük kalıplarının tüketicisi." Gündüz Vassaf 40 Yıl Önce 40 Yıl Sonra Amerika – Rusya’da eğlenceli, mizahi, şiirsel bir dille çocukluk ve gençlik yıllarından tanıdığı Amerika ile "sosyalizmin beşiği" diye merak ettiği Moskova'yı, 40 yıl sonra sadece anılarının izinden giderek değil, tekrar görerek, yaşayarak anlatıyor.

Kıyıda ise üç direkli, iki güverteli ve 58 toplu bir kalyon, o karanlıkta usturmaçalarını puta edip iskeleye palamar vermişti. Yelkenlerin sarılı olduğu serenler hisa edilmiş ve tez zamanda yola çıkacağını ilân için mizana direğine mavi bayrak çekilmişti.

“Öteki” kavramı sosyal bilimlerde yeni bir kavram sayılır. Komşuluk ise, çok eskidir... En yakın komşular çevrelerindeki sorunlarla en yakın temasa sahiptirler ve farkında olmadan birbirlerine ayna tutarlar. Durumu en veciz bir biçimde anlatan “tencere dibin kara” deyimini ilk kitabına ad olarak seçen ve iki ülke ilişkilerini ele alan bu önemli eseri ile tanınan Herkül Millas, Türk ve Yunan Romanlarında “Öteki” ve Kimlik adlı yeni çalışmasında ise, Türk edebiyatının çeşitli safhalarında Yunan/Rum kimliğine biçilen kaftanı etüd ediyor.