İstanbul'a Bir Kent Kondu: Ümraniye

Geçen yüzyılın ıssız mevkii “Yalnız Selvi”, bugün kalabalık ve karmaşık bir ilçe: Ümraniye... 70’li yıllarda 1 Mayıs Mahallesi’nin simgelediği ve “meşhur” ettiği Ümraniye, kesintisiz büyüme süreciyle, kentleşme ve göç üzerinde çalışan sosyal bilimciler için hem tipik hem özgün bir örnek. Evet, onca söze, onca yoruma malzeme olan gecekondulaşma, iç göç, kentlilik, yerellik, hemşehri dayanışması, arazi mafyası gibi olgular, tipik parçalar üzerinden özgün bir bütün oluşturuyor Ümraniye’de; iç göç yolcularının bazıları burada “Son durak!” diyor. Ama Ümraniye’nin içinde birçok “Ümraniye” var. Kimi daha zengin, kimi daha yoksul mahalleler; kimi daha “sosyal”, kimi daha yalnız haneler; kimi daha güçlü, kimi daha bitkin insanlar... Ümraniye, benzerleri gibi, “genel”i yansıtan ama uzak menzilli genellemelerle anlaşılamayacak bir yer... Gecekondulaşma, kentleşme, iç göç gibi olgular da basit genellemeleri kaldırmıyor artık. Sema Erder’in yönettiği ve yazıya döktüğü, Ümraniye’yi bir “konut alanı” olarak inceleyen, örneğine pek rastlanmayan değerdeki bu alan araştırması kitap olarak yayımlandığı yıl (1996), “Sedat Simavi Sosyal Bilimler Ödülü”nü kazandı. Gecekondulardan “aile apartmanları”na, muhtarlardan “belediyeciler”e, hemşehri derneklerinden arkadaşlık ilişkilerine, kısa sürede kendi işini kuranlardan işsizlere, memleketlerin buluştuğu yeni “memleket” Ümraniye...