Türk Metinlerinde
Konstantiniye ve Ayasofya Efsaneleri

Türkler “Kostantiniye”yi 1453’te fethettiler ve şehrin kuruluşuna ve o vakte kadar sembolik merkezi kabul edilen Ayasofya’ya ilişkin bir efsane geliştirdiler. Bu efsane, Bizans, Arap, hatta Helen yazılı metinlerindeki temalardan örülüydü. Araştırma literatürünün yıllardır tanıdığımız isimlerinden Stefanos Yerasimos, bu efsanenin imparatorluk tartışması ve ideolojisi ile ilişkisini araştırıyor. Osmanlı padişahları, Bizans başşehrinin temel sembolü Ayasofya’yı yeniden değerlendirerek, hatta anlamlandırarak, Bizans imparatorlarının projelerini sürdürme zorunluluğunu mu hissetmişlerdi? Yoksa lanetli şehir Kostantiniye ebediyen yok mu edilmeliydi? Stefanos Yerasimos, efsanenin oluşumunu ve gelişme aşamalarını inceleyerek, metinleri tahlil ederek ve tarihî bağlamla çelişkilerini araştırarak, bu efsaneyi yeniden ayakları üstüne oturtuyor.

Türkler “Kostantiniye”yi 1453’te fethettiler ve şehrin kuruluşuna ve o vakte kadar sembolik merkezi kabul edilen Ayasofya’ya ilişkin bir efsane geliştirdiler. Bu efsane, Bizans, Arap, hatta Helen yazılı metinlerindeki temalardan örülüydü. Araştırma literatürünün yıllardır tanıdığımız isimlerinden Stefanos Yerasimos, bu efsanenin imparatorluk tartışması ve ideolojisi ile ilişkisini araştırıyor. Osmanlı padişahları, Bizans başş ehrinin temel sembolü Ayasofya’yı yeniden değerlendirerek, hatta anlamlandırarak, Bizans imparatorlarının projelerini sürdürme zorunluluğunu mu hissetmişlerdi? Yoksa lanetli şehir Kostantiniye ebediyen yok mu edilmeliydi? Stefanos Yerasimos, efsanenin oluşumunu ve gelişme aşamalarını inceleyerek, metinleri tahlil ederek ve tarihî bağlamla çelişkilerini araştırarak, bu efsaneyi yeniden ayakları üstüne oturtuyor.

“Türkler yeni başşehirlerinin tarihini öğrenmeye çalışmak yerine, onu kendileri yaratmışlardır. Bu keşif, metnin imparatorluk düşü ncesine şiddetle karşı çıkan yapısıyla birleşince, edebî varsayımın, yani öykünün okuyucuyu eğlendirmek için uydurulduğu varsayımının terkedilmesi gerekiyor. Böylece yavaş yavaş Konstantiniye ve Ayasofya –ki şehrin göbeğidir– ile ilgili bu efsanenin imparatorluk tartışmasının en sağlam kanıtı olduğunu görmeye başlıyoruz. Kaldı ki, kısa bir süre sonra bu efsaneye, bu kez doğrudan doğruya Bizans geleneğine yaslanan bir ikinci efsane eklenecektir.”
STEFANOS YERASİMOS

1942’de İstanbul’da doğdu. Güzel Sanatlar Akademisi’nde mimarlık okudu. Doktorasını Paris Üniversitesi’nde  Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye (Gözlem Yayınları 1974-77) adlı geniş araştırmasıyla tanıyoruz. Bir de Ekim Devrimi’nden “Millî Mücadele”ye Türk-Sovyet İlişkileri (Gözlem Yayınları, 1979) ile. Yerasimos 1980-85 arasında Paris’de François Maspero / La Découverte Yayınevi için, Doğu’yu ve özellikle Türkiye’yi gezmiş seyyahların metinlerini yayıma hazırladı. Marco Polo, İbn Battuta, J.-B. Tavernier, J Thévenot, J. P. de Tournefort ve J. Nicolas de Nicolay’ın yazılarından oluşan 12 ciltlik bir eser ortaya çıktı. 1989’de CNRS Yayınları’ndan Nicolas de Nicolay’ın seyahatnamesini yayımladı. 14, 15 ve 16. yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğu’nda gezen seyyahları kapsayan bir çalışması da 1991’de Fransızca olarak Türk Tarih Kurumu’nca yayımlandı (Les voyageurs dans l’Empire Ottoman). Kostantiniye ve Ayasofya Efsaneleri Türkiye’de İletişim Yayınları tarafından Ocak 1993’te yayımlandı. 1992’de de Demeures Ottomanes de Turquie, Albin Michel Yayınevi tarafından yayımlandı. Prof. Stefanos Yerasimos 1972’den vefatına kadar (2005) Paris VIII Üniversitesi’nde ders verdi. 1994-1999 yılları arasında İstanbul’daki Fransız-Anadolu Araştırmalar Enstitüsü Başkanı olarak görev yaptı. Stefanos Yerasimos’un ayrıca, jeopolitik ve şehirler tarihi başta olmak üzere çeşitli konularda yayımlanmış yüz kadar makalesi vardır.

Üst Başlık Türk Metinlerinde
Kitabın Adı Konstantiniye ve Ayasofya Efsaneleri
Orijinal Adı La Fondation de Constantinople et de Sainte Sophie dans les Traditions Turques
ISBN 9789754703023
Yayın No İletişim - 199
Dizi Tarih - 62
Alan Tarih
Sayfa 392 sayfa
En 130 mm
Boy 195 mm
Ağırlık 316 gr
Perakende Satış Fiyatı 315,00 TL
Baskı 8. baskı - Kasım 2024 (1. baskı - Mart 1993)
Yazar Stefanos Yerasimos
Çeviren Şirin Tekeli
Kapak Suat Aysu
Uygulama Hüsnü Abbas
Düzelti Ahmet Abbas
Dizin Ekrem Buğra Büte
Baskı Ayhan Matbaası
Cilt Güven Mücellit