Popüler Kültür - 3. sayfa

Japon çizgi romanı Manga, global ölçekli popüler kültürün yeni fenomenlerinden biri. Mangalar, dinamik çizgileri ve güçlü anlatı evreniyle bütün dünyada şaşırtıcı genişlikte bir okur kitlesine sahip. Manga dendiğinde, hâkim çizgi roman anlayışından farklı bir şey kastedildiği hemen anlaşılıyor.

Çin’in 21. yüzyılda oynayacağı rol tüm dünyanın merakını cezbediyor. Büyük ve tehdit edici bir ekonomik güç olarak kazanacağı siyasi manevra alanı diğer ülkelerde tedirginlik uyandırıyor. Oysa Çin hakkında bilinenler çeşitli anekdotlar, kalıplardan oluşuyor; binlerce yıllık bir kültür, zengin bir tarih, bunların şekillendirdiği gelenekler ve bu geleneklerin geçirdiği dönüşüm anlaşılmadan Çin’i “bilmek” mümkün değil.

Türkiye’de popüler kültürün erken çağına, kültür endüstrisinin palazlanmasından önceki zamanlarına eğiliyor bu kitapta Levent Cantek. Geleneksel mizah öğelerinin, köklü hiciv klişelerinin modernleşme sürecini yaşadığı bir dönem bu: Nasrettin Hoca’nın eşeğiyle beraber şehre göçtüğü bir dönem…

Cinsellik, mizah ve korku; kitle iletişim araçlarının hemen hepsinde sıkça başvurulan dikkat çekme ve ikna etme temalarıdır. Bu çekiciliklerin en “yaratıcı” biçimde değerlendirildiği alan ise elbette reklamlardır.

Birilerinin ömür törpüsü gibi didindiği işler vardır, kimsenin farkına varmadığı... Çoğu, şânı öyle yüksek olmayan işler – kimisi basbayağı “itibarsız” sayılan... İnsanların burun büktüğü, inceliğini bilmediği... Ama işte, hepsinin bir inceliği var. İçine dalınacak kendi mahsus âlemi var.

30 harita, 500 resim, 42 çizim, 10 tablo Her ülkenin tarihi, geçmişte topraklarında yaşayan insanların, toplulukların ya da devletlerin oluşturduğu kültür ve uygarlık izleriyle doludur. Anadolu, böyle ülkelere en güzel örnektir. Bu kitap, bir zamanlar Ege ve Akdeniz dünyasına damgasını vuran Eski Yunan uygarlığı ile Roma İmparatorluğu dönemlerinde Anadolu ve Türkiye Trakyası’nın siyasal ve kültürel panoramasını anahatlarıyla sunmak üzere Prof. Dr. Oğuz Tekin tarafından kaleme alındı.

Türkiye’de toplumsal, ekonomik ve kültürel olarak dışlanmış, marjinalleştirilmiş olanlar, kenar mahallelerde yaşayanlar, yoksullar... mizah dergilerinde, çizgi romanlar-hikâyelerde nasıl resmediliyorlar? Çizgi roman kültürü üzerine incelemeleriyle tanıdığımız Levent Cantek’in derlediği kitapta, son yirmibeş yılda derinleşen sınıfsal yarılmaların, toplumsal tahayyüle nasıl yansıdığını gösteren çalışmalar yer alıyor.

Radyo, televizyon ve barlardaki programlarıyla; dergilere, gazetelere yazdığı yazılarla “eski 45?likler” akımının öncülerinden olan Murat Meriç, “Pop Dedik”te, ilk nüvelerinden başlayarak Türkiye’de popun seyrini gözler önüne seriyor.

Bilişim teknolojisine, herkesin anlayabileceği bir dille yaklaşan Yapay Zeka, bilgisayarların ve onları "düşünen makineler" yapmayı hedefleyen yapay zekâ araştırmalarının karmaşık dünyasına bir giriş kitabı niteliğinde. Yapay zekâ uygulamalarını, konuya yabancı ama meraklı okurları gözeterek inceleyen Blay Whitby, terminolojiyi sadeleştirerek ve gündelik hayattan verdiği örneklerle; kablolardan, çiplerden, devrelerden oluşan bilgisayarların soğuk dünyasına biraz daha ısınmamızı amaçlıyor.

Liselere Giriş Sınavı’na hazırlanan gençler!.. Liselere Giriş Sınavı’na hazırlanan anneler, babalar! Ya da çok yakında bu dertlerle uğraşmak durumunda kalacak potansiyel ‘yarışçı’ aileler!.. Derse ara verin. Taze taze bu dertleri yaşamış bir annenin kaleminden bu gerçek hikâyeyi okuyun.

Bodrum’un orta yerinde, herkesin tanıdığı, elinden her iş gelen bir âlem adam, Dalavera Memet. Bu yöreye rengini veren Giritliler’den, nefis bir halk adamı. Bu kitapta, Baskın Oran’la, Bodrum’la özdeşleşmiş hayatı üzerine sohbet ediyor.

Jacques T. Godbout kitabında gündelik yaşantımızın ve özel günlerimizin önemli bir parçası olan armağanların aslında verilen kişi ile armağan eden kişi arasında bir nesne olmanın ötesinde bu iki kişi arasında karşılık verme yükümlülüğünün doğurduğu güçlü bir sosyal bağ oluşturduğunu anlatıyor. Her ne kadar biz onları nesneler olarak görsek de armağanlar dünyanın işleyişini anlamak için bakılması gereken bir kaynak belki de.

66 harita, 600 resim, 262 çizim, 10 tablo Anadolu, uygarlığın ilk adımlarının atıldığı, insanlık adına övgüye değer başarılarla dolu bir yarımadadır. Asya ve Avrupa arasındaki köprü konumuyla Mısır, Mezopotamya, Karadeniz havzası, Ege adaları, Suriye, Filistin, İran ve Girit’le sürekli bir siyaset, ekonomi, kültür ve sanat alışverişine olanak sağlamış ve uygarlığın ilk ışıkları bu topraktan saçılmaya başlamıştır.

Bak Bir Varmış Bir Yokmuş, ‘60’lardan bugüne “Türkçe sözlü hafif müzik”, “pop müzik” tarihi... Besteciler, sözler, yorumcular, albümler ve hikâyeleri... Tülay German, Ayten Alpman, Erol Büyükburç, Ayla Dikmen, Gönül Turgut, Ay-Feri, Ajda Pekkan, Sezen Aksu, Tarkan... Dergiler... Popüler Melodi, Müzik Kulübü, Diskotek, Hey, BoomMüzik, Blue Jean... Yarışmalar... Apollonia Festivali, Eurovision, Balkan Melodileri Festivali...

Kurtuluş Kayalı’nın bu kitabının arka planında, birçok çalışmasının ardındaki aynı kaygı yatıyor: Türkiye’nin düşünce hayatının ve entelektüellerinin aktüaliteye esir oluşu ve “yerli” duyarlılıktan uzaklığı... Önceki derlemelerde olduğu gibi ağırlıkla sosyal bilimcilerin portreleri üzerinden gözlemler yapıyor Kurtuluş Kayalı.

Gençliği ya da çocukluğu doksanlı yıllardan önceye denk düşen herkesin bir şekilde bulaştığı bir iptiladır çizgi roman. İlk “hayat bilgisi” derslerinin çıkarıldığı, gizli gizli okunan, tutkulusunun büyüdükten sonra da vazgeçemediği bir “başka” dünya... Hatta birçoğumuzun hayata başlangıcının en önemli kılavuzu... Puxa Vida!

Aşk ve yemek, vazgeçilmez iki ihtiyaç ve zevk... Ne kadarı ihtiyaç, ne kadarı zevk? Hem besinsel, hem cinsel açıdan belirli bir doyuma ulaşmamız gerek, ama bu doyuma hangi noktada ulaşırız. Besinin besinsel olmayan işlevleri ve cinselliğin cinsel olmayan işlevleri var. Willy Pasini kendine has üslûbuyla bu konulara eğiliyor. İtalyanlarla yaptığı çalışmadan sonra, bu kitapta Fransızlar üzerinde yaptığı anketin sonuçlarını inceliyor, aşk ve beslenme alışkanlıklarını ortaya çıkarıyor.

İzmir, Cumhuriyet’in kuruluşundan ve şehrin yanmasından önce çok kültürlü, çok cemaatli, çok uluslu ve çok kimlikli özelliğiyle kozmopolit ve tipik bir liman kenti idi... Kentin bu özelliği onun üstüne yapılan araştırma ve çalışmaların karakterini de etkilemiştir. Bu kitap, ilk kez 1817’de Konstantinos Oikonomos tarafından İzmir Üzerine İnceleme adıyla Rumca yayımlanır.

Şehrin, şehirdeki yeni hayatın karıştırdığı bir kitap işte: Renk, ses, seks, cinayet... Bambaşka bir cinayet ve intihar potansiyeli, belki. `Canısı`yla tuğla kırmızısına dönen son briketler ve ince neon kırmızısı, parliament mavisi, Amerikan ambiyansı... Yeni orta sınıf. Gerilen ama kopmayan çağ lastiği. Otopark zaferleri, otopark hezimetleri ve alışveriş merkezleri...

Anında Hava Tahmini 24 tam sayfa renkli bulut fotoğrafı incelemesinden yola çıkılarak hava tahmini yapılabilen pratik bir kitap. 13 dile çevrilen, yarım milyonu aşan satışıyla yıllardır “en çok satanlar” listesindeki yerini koruyan kitabın başarısını yazar, “doğrudan konuya girip, tam sayfa fotoğrafların çekiciliği ile birlikte hava tahmini oyununu oynamaya" bağlıyor.

İnsanlık, muazzam bir zenginlikle korkunç bir yoksulluğun olağanüstü kutuplaştığı bir zamanı yaşıyor. Çarpıcı açlık ve düşkünlük manzaralarına, sadece yoksulluğun gitgide derinleştiği ve kitleselleştiği “azgelişmiş” ülkelerde değil, gelişmiş ülkelerde de rastlanıyor. Buna karşılık yoksulluk konusu, neoliberal küreselleşme söyleminin baskısı altında, hayli uzun bir süre kayıtsızlıkla karşılandı.

Binyılı Sorgulamak, Stephen Jay Gould’un, milenyumun anlamının peşine düşen ve takvimbilim, astronomi ve tarihten devşirilmiş ilginç hikâyelerle örülü yazılarından oluşuyor. Gould, şu üç sorunun cevabını arıyor: Binyıl tam olarak ne anlama gelir ve bu anlam, İsa’nın yeryüzündeki binyıllık hakimiyetinden insanlık tarihinin binyıllık seküler bir dönemine nasıl kaymıştır?

Türkiye’de “anti-depresan kullananların dünyası”nı anlattığı Prozac Toplumu (İletişim, 1997) adlı kitabı ile tanınan ‘aykırı’ Amerikalı yazar Elizabeth Wurtzel yine ‘sıradışı’ bir kitaba imza atıyor. Gücünü cinselliğinden alan ünlü kadınları, yani ‘kaltaklar’ı anlattığı bu cesur kitabıyla bir yandan tabuları sarsarken, öte yandan feminist kabulleri, anlayışları ve refleksleri ilginç örneklerle sorguluyor.

Perihan Mağden, yaklaşık iki yıldır Radikal’de yazıyor. Fakat Ne Yazık ki... Perihan Mağden’in gazetedeki köşesinde popüler kültür, ilişkiler ve ‘gündelik’ siyaset üzerine yazdıklarından seçilenlerle oluşturulmuş bir derleme. İtirafçı Sadri Alışık, yılan büyücüsü Zeki Müren, her hareketi bir ‘happening’ olan Bülent Ersoy, Barış Manço’nun ölümü ardından kolektif bir yasa duydukları hasreti gideren Avrupaî Türkler, Banu Alkan’ı ti’ye alırken kendi zayıflığını görmezden gelen çocuk bir toplum.