Tam Bir Muhalif

Abdülkadir Kemali Bey

“TBMM’nin ilk devre milletvekili; üç günlük bakan, İstiklâl Mahkemesi’nin hem reisi, hem sanığı; hükümetin yaman bir eleştiricisi; güçlü bir gazeteci; 1930’larda Ahali Partisi’nin kurucu başkanı; din üzerine eserler yazan bir bilgin, şifalı bitkileri inceleyen bir kamus yazarı; ceza hukukunda içtihatlara kaynak olan görüşleriyle uzman bir hukukçu; yakın politika tarihimizin bir renkli siması ve dinlenmesine doyum olmaz hatibi...”
Taha Toros

Ünlü edebiyatçı Orhan Kemal’in babası olarak tanınan Abdülkadir Kemali (Öğütçü) Bey, İttihat ve Terakki döneminde başlayan siyasi hayatının devamında Birinci Meclis döneminde Birinci Grup ile İkinci Grup arasındaki mücadelede bir üçüncü grup olarak hareket eden bağımsız milletvekillerinin liderliğini üstlendi. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kurulunca bu partide de yer almayarak Müdafaa-i Umumiye Fırkası adıyla bir parti kurma girişiminde bulundu. Serbest Cumhuriyet Fırkası’yla yeni bir muhalefet denemesi yapılırken, bu partiye de uzak durdu, Ahali Cumhuriyet Fırkası’nı kurdu.

Merâl Demirel bu kapsamlı araştırmasında ömrü boyunca iktidarın olduğu kadar ana muhalefetin de dışında kalmış, sürekli üçüncü bir taraf olmayı tercih etmiş Abdülkadir Kemali Bey’in portresini ele alıyor. Abdülkadir Kemali Bey’in, milletvekilliği, bakanlık ve İstiklâl Mahkemesi reisliğinden bu mahkemenin sanıklığına, kendisini hapse ve sürgüne kadar götüren çalkantılı hayatını ayrıntılı bir şekilde naklediyor. Abdülkadir Kemali Bey’in siyasi faaliyetleri sırasında, değişik dönemlerde çıkardığı gazetelerde kaleme aldığı makaleleri ve parti programlarını inceleyerek aynı zamanda siyasi fikirlerini de etraflı bir şekilde ortaya koyuyor.