İzmir Yahudileri

19.-20. yüzyıl

Henri Nahum’a ait bu titiz çalışma, II. Abdülhamit’in tahta çıkışından II. Dünya Savaşı’na kadar geçen 60 yıllık sürede bir şehri, İzmir’i ve bir dönem şehre damgasını vuran bir cemaati, Yahudi cemaatinin tarihini aydınlatıyor. İzmir, Osmanlı İmparatorluğu’nun çok cemaatli yapısının en karakteristik şehirlerinden biriydi. Türkler, Rumlar, Ermeniler, Yahudiler ve Frenk toplumları bir arada yaşıyordu. Keza İzmir Avrupa’nın iktisadi ve kültürel etkisinin en etkili ve çabuk görüldüğü şehirlerden biriydi. Bu şehir, cemaatler arasındaki ilişkileri, Osmanlı iktidarının rolünü ve devlet yapısını incelemede imparatorluğun diğer şehirlerine oranla daha geniş olanaklar sunmaktaydı.

İzmir Yahudileri’nde hem bir şehrin tarihini, hem de Yahudi cemaatinin İzmir’de yaşadığı ilginç serüven ve mücadelesi akıcı bir dille, canlı ve ayrıntılı bir üslupla anlatılıyor.

“Bir Yahudi ‘ulusu’nun yapılanması, imparatorluğun diğer milletleri arasındabir millet... Abdülhamit Osmanlılığı’na, sonra da İttihatçı Osmanlılığa katılma... Avrupa etkisi, (...) Siyonizm hareketi... Cumhuriyet’in Türkiye Yahudilerini (...) dönüştürme hareketi. 1922’den sonra İzmir’de kalan tek gayrimüslim cemaati Yahudi cemaati oldu. Yahudilerin coşku ile karşıladıkları iktidarla ilişkiler cumhuriyetçi, yeni ulus-devlette nasıldı?Neden cemaatin çoğunluğu sonunda göç etmeyi tercih etti?”
HENRI NAHUM