Piyasanın sınırları: Yeni bir tütün piyasası nasıl kurulur?
EBRU KAYAALP
Özet: 2002 yılında yürürlüğe giren tütün yasasıyla birlikte uygulanmaya başlanan sözleşmeli tarım, Türkiye’de tütün üretimini ve satışını radikal bir şekilde dönüştürdü. Sözleşmeli tarımla birlikte, resmî, formel ve yasal olarak işaretlenen “esas piyasanın” yeniden yapılandırılması, bu piyasanın “dışarısını”, yani piyasa-dışı faaliyetleri yarattı. “Esas piyasayla”, onun dışarısı olarak tanımlanan alanın arasına çizilen sınır, keyfî ve yapay olmakla birlikte, bir o kadar da etkili oldu. Piyasanın sınırlarının sürekli olarak yeniden çizilmesiyle, daha önceden yasal olarak üretilen bir ürün “kayıt-dışı” bir meta olarak tanımlanabildi veya tam tersi, önceden “kayıt-dışı” olarak kodlanan bir mahsul daha sonra yasallaşabildi. Bu anlamda, kayıt / kayıt-dışı, resmî / gayri resmî, yasal / yasal olmayan gibi ikili karşıtlıkların arasına çizilen sınırın, gayet muğlak ve keyfî, ancak piyasaları yeniden şekillendirebilecek seviyede kurucu bir güce sahip olduğunu söyleyebiliriz. Bu yazı, iki ayrı etnografik örnek ve iki ayrı tütün piyasası üzerinden giderek, sözleşmenin bir yandan “esas piyasanın” sınırlarını çizerken, diğer yandan daha önceden bu sınırlar içinde kalan ekiciyi ve metayı nasıl dışladığını ve marjinalize ettiğini göstermeye çalışıyor. Bu yeni düzen içinde, devlet ile çeşitli suç ağları arasında kurulan işbirliği dahilinde, uzun süredir aynı şekilde işleyen piyasa faaliyetlerinin bir anda yasadışı alana itildiği ve halihazırda var olan servetin el değiştirdiği anlatılıyor.
Anahtar sözcükler: Piyasa, devlet, kayıtdışı ekonomi, neo-liberalizm, yolsuzluk, servetin yeniden dağıtımı
***
The borders of the market: How to constitute a new tobacco market?
EBRU KAYAALP
The contract farming put into operation with the enactment of the tobacco law in 2002 radically transformed the production and marketing of tobacco in Turkey. With the introduction of contract farming, the restructuring of the official, formal and legal model of “the market” has created its “outside,” that is to say non-market activities. The presupposed boundary between “the market” and what lies outside of it is very arbitrary as well as artificial, but indeed very effective. The making and re-making of the borders of the market has the capacity to move the legally produced commodity into the “informal economy”, or vice versa, a commodity produced in the “informal sector” can be transferred into the legal realm. Thus, the boundary drawn between the dichotomies such as formal/ informal, official / unofficial, legal/ illegal is ambiguous and arbitrary but has a constitutive power in reformatting the market. Drawing on two ethnographic cases from two different tobacco markets, this paper argues that by framing the market, contract farming excludes and marginalizes the tobacco cultivators and their products that were once located in the legal realm. In this new order, the complicit relationship between the state and criminal networks enables the redistribution of resources among new actors with the shifting of the market’s borders.
Keywords: Market, state, informal economy, neoliberalism, corruption, redistribution of wealth
