Küresel kriz ve hâkim paradigmanın yeniden üretimi: Fikirler-çıkarlar ekseninde bir inceleme
ZİYA ÖNİŞ – MUSTAFA KUTLAY
Özet: Büyük Bunalım’dan bu yana yaşanan en derin ekonomik sarsıntı olduğu konusunda pek çok uzmanın görüş birliğinde olduğu 2007/2008 ekonomik krizi hâkim iktisat paradigmasının sarsılması ve yeniden üretilmesi açısından öğretici bir deneyim ortaya koymuştur. Krizin yoğun bir şekilde hissedildiği ilk aşamada “alternatif çözüm önerileri” üzerine odaklanan tartışmalar, ilerleyen dönemde yerini bilindik politika önerilerine bırakmış, ilk andaki reformcu ruh etkisini yitirerek klasik bürokratik mücadele uluslararası platformların ana gündem maddesine dönüşmüştür. Bu nedenle, küresel krize neden olan başta finansallaşma olmak üzere bir dizi yapısal sorunun ortadan kaldırılmasını mümkün kılacak alternatif yaklaşımlar hâkim paradigmanın gölgesinde kalarak hayat imkânı bulamamıştır. Peki, niçin 2007/2008 ekonomik krizi, tüm yoğunluğuna rağmen, hâkim siyasi iktisat paradigmasını yeterince sarsamamıştır? Bu çalışma, hâkim paradigmanın kendisini nasıl yeniden ürettiğini açıklamakta, bu bağlamda fikirler ve çıkarlar ekseninde kavramsal bir çerçeve denemesinde bulunmaktadır.
Anahtar sözcükler: 2007/2008 ekonomik krizi, hâkim iktisat paradigması, finansallaşma, Wall Street lobisi, Büyük Bunalım, yerleşik fikirlerin katılığı
***
Global crisis and the reproduction of dominant economic paradigm: An explanation based on interests and ideas
ZİYA ÖNİŞ – MUSTAFA KUTLAY
The current turmoil, which many experts concur in seeing as the worst jolt to the world economy since the Great Depression, turns into an interesting case that shows the deterioration and reconsolidation of the dominant neoliberal paradigm. One could say that we see, in the short-term measures taken against the crisis at the time, an effective anti-crisis strategy. But ironically, the promptness with which these short-term measures were enacted prevented adequate questioning of the dominant paradigm which had caused the crisis like financialization. As a result, the structural problems leading to the crisis were not reduced. Despite the occurrence of the deepest economic crisis to be experienced since the Great Depression, the present economic emergency did not shake the neoliberal economic paradigm as strongly as was needed. A puzzle that this study aims to solve arises here: Why and how has the conventional wisdom survived and reproduced its intellectual hegemony even after the “most devastating economic crisis” since the Great Depression? This article by putting emphasis on the joint impact of interests and ideas aims to explain the mechanisms through which the conventional wisdom reproduced itself.
Keywords: Global economic crisis, dominant economic paradigm, financialization, Wall Street lobby, Great Depression, the rigidity of mainstream ideas
