9 yaşında tehcire uğrayan Adanalı Ermeni Manuel Kırkyaşaryan, tüyler ürperten yaşam öyküsünü anlatıyor. İki gün içinde annesini de babasını da kaybedişini, etrafındaki herkesin öldürülüşünü, bir tür esir pazarında satılışını, evlatlık gittiği evlerden kaça kaça, on yıl dolana dolana sonunda hayatta kalan akrabalarını buluşunu...“Benim ismim M.K.” diye söze başlayan Manuel Usta’nın anlattıkları insanı ürpertiyor.
9 yaşında tehcire uğrayan Adanalı Ermeni Manuel Kırkyaşaryan, tüyler ürperten yaşam öyküsünü anlatıyor. İki gün içinde annesini de babasını da kaybedişini, etrafındaki herkesin öldürülüşünü, bir tür esir pazarında satılışını, evlatlık gittiği evlerden kaça kaça, on yıl dolana dolana sonunda hayatta kalan akrabalarını buluşunu... Halep; uzun yıllar Kıbrıs;
Avustralya...
“Ben dokuzumda öleceğidim. Bu hayat bana Allah’ın lütfudur” demiş Kırkyaşaryan çocuklarına, 91 yıllık ömrünün son demlerinde.
En iyi kullandığı dil hep Türkçe olmuş.
Tehcir anılarını onlarca yıl sonra teybe okurken bile ismini vermekten ürken, “Benim ismim M.K.” diye söze başlayan Manuel Usta’nın anlattıkları insanı ürpertiyor. Ama sadece korkunç olayların ürpertisi değil bu. Manuel Usta’nın yaşadığı büyük acıları kinle değil, bu anıları yayına hazırlayan Baskın Oran’ın dediği gibi affetmeye hazır, sevmeye hazır bir dille anlatması, başka bir türlü sarsıyor insanı!.. Fecaatin ortasında, iyiliğin küçük alâmetlerine, hayatın gücüne tutunmaya çalışan bu dil, muhtemelen Manuel Usta’nın geçmişin kâbusuyla başetmek için bulduğu bir yordam. Öyle de olsa; hayatın ve insaniyetin gücü önünde saygıyla ürpermekten alıkoymuyor okuru.
1945 İzmir doğumlu. Saint Joseph orta, İzmir Atatürk Lisesi ve San Gabriel High School’dan (California) sonra 1968’de bitirdiği Mülkiye’de asistanken 12 Mart cuntası tarafından bir kere (1971), 12 Eylül cuntası tarafından üç kere asistanlıktan/memuriyetten atıldı (Kasım 1982-Eylül 1990); her seferinde Danıştay kararıyla döndü. Uluslararası İlişkiler’de doktor (1974), doçent (1991) ve profesör (1997) olduktan sonra 2006’da erken emekliliğini isteyerek Oxford (2006) ve Harvard (2009) üniversitelerinde dizi konferanslar verdi. 2014 itibariyle, Mülkiye’de seçimlik doktora semineri sunmaya devam ediyor. Milliyetçilik, Türk dış politikası ve özellikle de azınlıklar üzerine çalışıyor. Ekim 2004’te, Başbakanlık İnsan Hakları Danışma Kurulu üyesi olarak, çok yönlü saldırılara ve hakkında dava açılmasına yol açan “Azınlık Hakları ve Kültürel Haklar Raporu”nu yazdı. Temmuz 2007’de, sivil toplumun İstanbul’dan “bağımsız sol aday”ı olarak katıldığı seçimlerde oyların bölünmesi üzerine başarısız oldu. Agos ile Radikal İki’de, Bodrum’daki matrak şeylerden Türk iç ve dış politikasına kadar çeşitli konularda haftalık yazılar yazıyor. Çeşitli dillerde yayımlanmış yetmiş kadar akademik makalesi var. Türkiye’de sırayla şu kitapları basıldı: Azgelişmiş Ülke Milliyetçiliği-Kara Afrika Modeli; Türk-Yunan İlişkilerinde Batı Trakya Sorunu; Atatürk Milliyetçiliği-Resmî İdeoloji Dışı Bir İnceleme; Kenan Evren’in Yazılmamış Anıları (2 cilt); Nerde O Eski Mahpushaneler; Devlet Devlete Karşı; Kalkık Horoz-Çekiç Güç ve Kürt Devleti; Yunanistan’ın Lozan İhlalleri; Küreselleşme ve Azınlıklar; Türk Dış Politikası-Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar (Ed.) (1919-1980, 1980-2001, 2001-2012 olarak 3 cilt); Dalavera Memet’in Bodrum Tarihi (Feyhan Görgün’le birlikte); Enişte Gözüyle Bodrum; Türkiye’de Azınlıklar-kavramlar, Teori, Lozan, İç Mevzuat, İçtihat, Uygulama; M.K. Adlı Çocuğun Tehcir Anıları-1915 ve Sonrası (yay. haz.); Türkiye İnsan Hakları Bilançosu-2006 İzleme Raporu; Türkiyeli Kürtler Üzerine Yazılar (yay. haz. Ülkü Özen), Türkiyeli Gayrimüslimler Üzerine Yazılar (yay. haz. Ülkü Özen), Türk Yargısı ve Adaleti Üzerine Yazılar (yay. haz. Ülkü Özen); Kürt Barışında Batı Cephesi - “Ben Ege’de Akilken...”. Yurt dışında yayımlanmış kitapları: M.K., Récit d’un déporté arménien-1915 (Editions Turquoise, Fransa); Turkish Foreign Policy 1919-2006 (Ed.) (The University of Utah Press, ABD).
