İkinci Meşrutiyet Basınında

İmge ve Emperyalizm

1908-1911

Palmira Brummett, İkinci Meşrutiyet Basınında İmge ve Emperyalizm, 1908-1911’de mizah dergilerinde yayımlanan karikatürlerden yola çıkarak Osmanlı zihniyet dünyasına ışık tutuyor. Bu dönem üzerine daha önce akademik çalışmalara konu olmamış kaynakları inceleme nesnesi olarak seçen yazar, okuması son derece keyifli bir kitap ortaya koymayı başardığı gibi, gerçekten yeni bir açıdan tarihe bakmamızı da sağlıyor. Önce tarihsel arka planın ele alındığı kitapta, 1908 ihtilali ve İkinci Meşrutiyet dönemi karşılaştırmalı bir zemine yerleştiriliyor. Bu dönemin, özellikle 1908 ile 1911 arasındaki özgürlük ortamının basın için ne gibi fırsatlar yarattığı üzerinde durulan eserde, Fransız ve İran devrimlerinin nasıl bir “örnek” olarak değerlendirildiği inceleniyor. Yazarın, dönemin “ciddi” basınıyla da karşılaştırdığı mizah basını, son derece ilginç bir konu zenginliğiyle karşımıza çıkıyor: Hürriyet, istibdat, komik hükümdarlar; komik saldırgan olarak Avrupa; modernlik ile gerilik; Avrupa hegemonyasının eleştirisi; moda, ispirtizma, buz pateni; teknoloji, ulaşım; sokak köpekleri, kolera, kadınlar ve sokaklardaki “diğer tehlikeler”... Brummett, karikatürlerde işlenen bütün bu konuları, zihniyet ve söylemle ilgili çarpıcı bir analizle birleştiriyor. Gelenek ile modernlik, Doğu ile Batı, istibdat ile hürriyet, eski ile yeni gibi ikili karşıtlıklara dayanan bir zihniyet dünyasının mizahçıların gözünde nasıl billurlaştığını ayrıntılarıyla inceleyen yazar, belki de Türkiye’nin yakın tarihi üzerine son zamanlarda yazılmış en ilgi çekici kitabı bize sunuyor.