İki Turan

Macaristan ve Türkiye'de Turancılık

“Vatan ne Türkiya’dır Türkler’e, ne Türkistan;
Vatan büyük ve müebbet bir ülkedir: Turan”
ZİYA GÖKALP

“...atalarımız, Atlantis’in yönetici ırkı...”
GYÖNGVÉR BÉKÁSSY

Turancılık, 19./20. yüzyıl dönümünün PanSlavizm ve PanCermenizm gibi romantik ‘pan’-milliyetçi akımlarından birisi. Bu akımın ilginç bir yanı, iki ayrı ülkedeki milliyetçiliğin inşa sürecinde ortaya çıkmış, iki ayrı milliyetçi ideolojinin özlemlerini yansıtmış olması: Bir Macar Turancılığı var, bir de Türk Turancılığı! İki akım da, milliyetçiliğin ırkçı kanadının bileşenleri arasında. Macarlığın ve Türklüğün köklerini, ve yeniden ihyâsı arzulanan altın çağını, ‘Turan’da aramışlar: coğrafyayla hayalin birbirine karıştığı o uzak ülkede... Nizam Önen’in araştırması, Macaristan’da ve Türkiye’de Turancı ideolojinin, Birinci Dünya Savaşı öncesinde ve iki dünya savaşı arasındaki iki canlı döneminde aldığı biçimleri ele alıyor. Her iki Turancılığın resmî milliyetçilik ideolojileriyle kesişme ve çatışma noktalarını, ayrıca bu akımların kendi içindeki ayrışmaları inceliyor. Turan’ın ve ‘Turanlılığın’ coğrafi ve etno-kültürel tanımlarına, Turancılığın toplum tasarımlarına, jeostratejik hedeflerine dair tartışmaları aktarıyor. Bu arada elbette, iki Turancılık arasındaki ideolojik ve pratik alışveriş deneyimine de ışık tutuyor. Macar ve Türk Turancılıklarının birincil kaynaklara dayanarak mukayeseli bir yaklaşımla tahlil edildiği kitap, Türkçü-Turancı harekete ilişkin mevcut çalışmalara önemli katkılar getirmesiyle de değer taşıyor.