26 Şubat 1802’de Napoléon’un ordusunda görevli subay Joseph Léopold Sigisbert Hugo ile Sophie Trébuchet’nin en küçük oğlu olarak Besançon’da dünyaya geldi. Babasının atamaları gereği aile önce İtalya’ya, ardından Paris’e, oradan da İspanya’ya taşındı. Hugo 1815’ten 1818’e kadar Paris’teki Pension Cordier ve Lycée Louis-le-Grand’a devam etti. Ergenliğinden itibaren şiir yazmaya ve Virgil çevirileri yapmaya başladı. 1822’de ilk şiir derlemesi Odes et poésies diverses’i (Odlar ve Çeşitli Şiirler), ertesi yıl ilk romanı Han d’Islande’ı (İzlanda Hanı) yayımladı. 1822’de bir subayın kızı olan Adèle Foucher ile evlendi. Çiftin, ilki doğumundan kısa süre sonra ölen toplam beş çocuğu oldu. Hugo 1820’li yıllarda edebiyat çevrelerine katıldı ve Lamartine, Vigny ve Musset gibi yazarlarla birlikte romantizm akımının kalesine dönüşen Cénacle grubunu kurdu. 1827’de yayımlanan Cromwell oyununa yazdığı önsöz, klasik Fransız edebiyatına karşı romantizmi savunduğu bir manifesto olarak kabul edildi. 1829’da gerçek bir olaydan esinlenen Bir İdam Mahkûmunun Son Günü adlı kısa romanını yayımladı. 1830’da yayımlanır yayımlanmaz büyük başarı kazanan oyunu Hernani geniş kitlelerce tanınmasını sağladı. Ertesi yıl ilk tarihî romanı olan Notre Dame’ın Kamburu’nu yayımladı. 1833’te yazdığı Lucrèce Borgia adlı oyununun prömiyerinde, yarım asır boyunca ilişki yaşayacağı oyuncu Julie Drouet’yle tanıştı ve âşık oldu. 1841’de uzun zamandır kabul edilmeyi beklediği Académie Française’e seçildi. 1843’te kızı Léopoldine’in bir kaza sonucu ölümüyle sarsıldı. Bu kayıptan sonra siyasetle ilgilenmeye başladı ve 1852’ye kadar kitap yayımlamadı. 1845’te Kral Louis-Philippe’ten soyluluk unvanı aldı. 1848 Devrimi’nden sonra kurucu meclise ve parlamentoya girdi, burada idam cezasına karşı mücadele etti. 1851’de III. Napoléon darbe yapıp yönetimi ele geçirince, ona karşı direniş hareketi örgütlemeye çalıştı, ancak aralık ayında tutuklanacağını anlayarak Brüksel’e, ardından Jersey’ye kaçtı. Yaklaşık yirmi yıl süren sürgün döneminde Napoléon le petit (Küçük Napoléon, 1852) ve Histoire d’un crime (Bir Suç Hikâyesi, 1877) adlı hicivlerini yazdı. Aynı dönemde Les Châtiments (1853, Azaplar), Les Contemplations (1856, Düşünceler) ve La Légende des siècles (1859, Yüzyılların Efsanesi) gibi en sevilen şiir kitaplarını ve Sefiller (1862) ve Deniz İşçileri (1866) gibi büyük romanlarını tamamladı. III. Napoléon 1859’da bütün siyasi sürgünler için genel af ilan etse de Hugo Fransa’ya ancak 1870’te, iktidar değişip Üçüncü Cumhuriyet kurulduktan sonra döndü. Paris’e dönüşünde halk tarafından büyük coşkuyla karşılandı ve Ulusal Meclis’e seçildi. 1872’de Korkunç Yıl adlı şiir kitabını, 1874’te Doksan Üç romanını yayımladı. 1876’da sağlık sorunları yaşadı ve hafif bir felç geçirdi. Büyük aşkı Julie Drouet’nin ölümünden iki yıl sonra, 22 Mayıs 1885’te kalp yetmezliği sonucu geçirdiği zatürreden hayatını kaybetti. 2 milyonu aşkın kişinin katıldığı cenaze töreniyle Panthéon Mezarlığı’na defnedildi.
