Sadrazam İbrahim Edhem Paşa’nın oğlu, ressam Osman Hamdi Bey’in kardeşi, kimyacı, jeolog, arkeolog, tarihçi ve müzeci. Orta öğrenimini Berlin’de tamamladı. Bir yıl Zürih Üniversitesi’ne devam ettikten sonra, Viyana’da jeoloji ve kimya öğrenimi gördü. Bern Üniversitesi Felsefe Fakültesi’nde doktora yaptı ve 1885’te İstanbul’a döndü. Çeşitli okullarda maden bilimi, jeoloji ve kimya dersleri verdi. 1892’de, Osman Hamdi Bey’in başında olduğu Eski Şark Eserleri Müzesi müdür yardımcılığına tayin edildi. 1909’da İstanbul şehreminliğine getirildi, ancak 1910’da bu görevinden istifa etti. Osman Hamdi Bey’in aynı yıl vefatı üzerine onun yerine müdür oldu. Topkapı Sarayı’nın müze olarak düzenlenmesi için çalıştı. İmar faaliyeti adı altında İstanbul’da yapılan eski eser katliamını bir dereceye kadar önlemek amacıyla kurulan İstanbul Asar-ı Atika Muhipleri Cemiyeti’nin kurucuları arasında yer aldı. Türkiye tarihiyle ilgili çok sayıda makale yayınlamanın yanı sıra, Batı’da basılmış kitaplara dair inceleme ve tanıtımlar kaleme aldı. Atatürk’ün isteğiyle başlanan Türk Tarihinin Ana Hatları adlı eserin hazırlık çalışmalarına katıldı ve Anadolu Selçukluları Devrinde Mimari ve Tezyinî Sanatlar başlıklı kısmı yazdı. Ayrıca mimari eserlerin korunması, müzecilik ve Türk-İslam eserleri konularında pek çok makale, katalog ve kitap yayınladı. Arap ve Arap-Bizantin ve Osmanlı Kurşun Mühürler Kataloğu (İstanbul, 1891), Elvah-ı Nakşiye Koleksiyonu (İstanbul, 1924), Topkapı Sarayı (İstanbul 1931), Yedikule Hisarı (İstanbul, 1931), Camilerimiz (İstanbul, 1932) ve İslami Nümizmatik İçin Bir Bibliyografya Tecrübesi (Ankara, 1932) başlıca kitapları arasındadır.
